Στην πλειοψηφία τους τα μαχητικά αγωνίσματα περιλαμβάνουν τη διαδικασία διαχωρισμού των αθλητών σύμφωνα με το σωματικό τους βάρος. Πριν τους αγώνες, πραγματοποιείται ζύγιση των αθλητών και διαπιστώνεται η κατηγορία στην οποία θα αγωνιστούν. Η περίοδος ανάμεσα στη ζύγιση και τον αγώνα ποικίλει ανάλογα με το αγώνισμα, από τρείς έως και 24 ώρες (Ολυμπιακά αγωνίσματα). Αρκετοί μαχητές προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το παράθυρο αυτό εφαρμόζοντας τακτικές γρήγορου αδυνατίσματος τις ημέρες ή και τις ώρες πριν τη ζύγιση, έτσι ώστε να αγωνιστούν σε χαμηλότερη κατηγορία με σωματικά μικρότερους αντιπάλους. Στη συνέχεια, επιχειρούν να αντιστρέψουν τις επιπτώσεις της παρέμβασης αυτής, με τακτικές ταχείας ενυδάτωσης και ενεργειακής αναπλήρωσης.
Κατά τη διαδικασία του γρήγορου αδυνατίσματος, την εβδομάδα πριν το ζύγισμα για τον αγώνα, οι απώλειες δεν πρέπει να ξεπερνούν το 5% του συνολικού σωματικού βάρους. Πολύ συχνά όμως αναφέρονται απώλειες σε ποσοστά που αγγίζουν και το 8% του συνολικού σωματικού βάρους. Στις ακραίες αυτές περιπτώσεις, ενδέχεται να προκύψουν αρνητικές επιδράσεις όχι μόνον στην αθλητική απόδοση αλλά και στην υγεία του αθλητή και συνεπώς δεν συνίστανται. Οι τακτικές γρήγορης απώλειας του σωματικού βάρους, για την εβδομάδα πριν τη ζύγιση και τον αγώνα, περιλαμβάνουν κυρίως τα εξής:
- Ρύθμιση της ποσότητας του φαγητού και μείωση της πρόσληψης των φυτικών ινών <10γρ/ημέρα. Στην περίπτωση αυτή μειώνεται ο όγκος της τροφής που βρίσκεται ανά πάσα στιγμή στον πεπτικό σωλήνα και το σωματικό βάρος ελαττώνεται. Tα υποκατάστατα τροφών σε μορφή σκόνης μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε αυτό.
- Περιορισμό στην πρόσληψη των υδατανθράκων σε συνδυασμό με μείωση του προπονητικού όγκου, έτσι ώστε να μην προκύψουν μεγάλες ενεργειακές ανισορροπίες. Μελέτες δείχνουν πως ημερήσιο ενεργειακό έλλειμμα της τάξεως του 10 %, σε συνδυασμό με πρόσληψη υδατανθράκων σε ποσότητα <50γρ ανά ημέρα, μπορεί να οδηγήσει σε 2% μείωση του σωματικού βάρους και παράλληλη διατήρηση της δύναμης και της αναερόβιας ισχύος. Στην περίπτωση αυτή, η αύξηση της ημερήσιας πρόσληψης κυρίως των πρωτεϊνών και ως ένα βαθμό των λιπιδίων δύναται να αναπληρώσει για τις απώλειες στην πρόσληψη υδατάνθρακα.
- Μείωση της πρόσληψης υγρών σε βαθμό που δεν θα προκαλέσει αφυδάτωση περισσότερο από το 2% του συνολικού σωματικού βάρους. Συγκεκριμένα, εφαρμόζονται τακτικές περιορισμένης πρόσληψης υγρών αλλά και αυξημένης απώλειάς τους, μέσω ενεργητικών (αερόβια άσκηση) ή παθητικών μεθόδων (σάουνα). Φυσικά διουρητικά όπως η καφεΐνη, ή το πράσινο τσάι μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία αυτή.
- Μείωση στην ημερήσια πρόσληψη νατρίου. Η διαδικασία αυτή προκαλεί απώλεια σωματικών υγρών μέσω της προσπάθειας των νεφρών να διατηρήσουν σταθερή ωσμωτικότητα στο αίμα. Ημερήσια πρόσληψη νατρίου που δεν ξεπερνά τα 500mg ανά ημέρα μπορεί να προκαλέσει από μόνη της 1-2% απώλεια του σωματικού βάρους.
Η γρήγορη ρύθμιση του σωματικού βάρους σε αθλητές μαχητικών αγωνισμάτων αποτελεί μια πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπόψη τους κανονισμούς διεξαγωγής των αγώνων. Για την αποφυγή ακραίων περιστατικών, κρίνεται αναγκαία η εξατομικευμένη και ελεγχόμενη διαδικασία εφαρμογής τακτικών απώλειας βάρους, σε βαθμό που δεν θα επηρεάζει την υγεία και την αθλητική απόδοση του αθλητή.
Βιβλιογραφία:
Fleming, S., and V. Costarelli (2007). Nutrient intake and body composition in relation to making weight in young male Taekwondo players. Nutr. Food Sci. 37:358-366.
Franchini, E., C.J. Brito, and G.G. Artioli (2012). Weight loss in combat sports: physiological, psychological and performance effects. J. Int. Soc. Sports Nutr. 9:52-57.
James, L.J., and S.M. Shirreffs (2013). Fluid and electrolyte balance during 24-hour fluid and/or energy restriction. Int. J. Sport Nutr. Exerc. Metab. 23:545-553.
Reale, R., G. Slater, and L.M. Burke (2016). Acute weight loss strategies for combat sports and applications to Olympic success. Int. J. Sports. Physiol. Perf. 12:142-151.