Ο ορισμός μυϊκός σπασμός ή αλλιώς ‘κράμπα’, περιγράφει την ακούσια μυϊκή σύσπαση που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια ή μετά την έντονη ή/και παρατεταμένη φυσική δραστηριότητα. Συνήθως, οι μυϊκοί σπασμοί είναι απρόβλεπτοι και εμφανίζονται σε μεγάλες μυϊκές ομάδες όταν αυτές ενεργοποιούνται σε υψηλό βαθμό και κυρίως σε θερμό κλίμα. Παρόλα αυτά, παρατηρούνται και σε μικρές μυϊκές ομάδες, όπως αυτές των δακτύλων, κατά τη διάρκεια του παρατεταμένου γραψίματος ή της πληκτρολόγησης. Η επαναφορά του μυός μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα έως και μερικά λεπτά ανάλογα με την περίπτωση και κατά τη διάρκεια αυτή περιορίζεται η κινητική ικανότητα του μυϊκού συστήματος, καθιστώντας το ως μη λειτουργικό. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 18% των αθλητών που συμμετέχουν σε αγώνες αποστάσεων ενδέχεται να παρουσιάσουν μυϊκό σπασμό κατά τη διάρκεια της έντονης προσπάθειας.
Ο κύριος λόγος που οδηγεί στην εμφάνιση μυϊκού σπασμού κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση της άσκησης σχετίζεται με την ανισορροπία υγρών – ηλεκτρολυτών, η οποία μπορεί να προκύψει από την παρατεταμένη εφίδρωση. Όταν ο ρυθμός εφίδρωσης είναι χαμηλός και η θερμοκρασία περιβάλλοντος κυμαίνεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα (<10 °C), τότε η χορήγηση νερού επαρκεί για την αποφυγή της αφυδάτωσης. Σε περιπτώσεις όμως που ο ρυθμός εφίδρωσης είναι υψηλός και για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, τότε παρατηρείται σημαντική απώλεια ηλεκτρολυτών και η κατανάλωση ενός ροφήματος υψηλής ωσμωτικότητας (πλούσιο σε ηλεκτρολύτες) φαίνεται πιο αποτελεσματική σε σχέση με τη λήψη νερού. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η παρατεταμένη εφίδρωση σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση νερού μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο της υπονατριαιμίας (αραίωση των ιόντων νατρίου στο αίμα <135mmol/L) γεγονός που σχετίζεται με την εμφάνιση του μυϊκού σπασμού. Τέλος, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο ο μυϊκός σπασμός να οφείλεται εν μέρει και σε μεταβολές που επιτελούνται στο επίπεδο του κεντρικού νευρικού συστήματος. Σε αρκετές περιπτώσεις, η εμφάνισή του παρατηρείται κατά τα τελευταία στάδια ενός αγώνα είτε αυτός είναι αγώνας δρόμου ή ποδοσφαίρου ή αντισφαίρισης.
Συνοψίζοντας, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα δεν υπάρχει σίγουρη στρατηγική πρόληψης ενάντια στην εμφάνιση των μυϊκών σπασμών. Η προσθήκη ηλεκτρολυτών στο ρόφημα ενυδάτωσης μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια ως προς την αποφυγή του φαινομένου σε περιπτώσεις που η δραστηριότητα ξεπερνά τα 60-75 λεπτά. Η αναπλήρωση μπορεί να επιτευχθεί και μέσω φυσικών τροφών όπως το ζουμί πίκλας, το οποίο είναι πλούσιο σε άλατα και προσφέρει έντονη γεύση στο στόμα, ενεργοποιώντας τους υποδοχείς του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κόπωση.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
1.Behringer, M., V. Spieth, J.C.K. Montag, S. Willwacher, M.L. McCourt, and J. Mester (2018). Cramp training induces a long-lasting increase of the cramp threshold frequency in healthy subjects. Neuromod. 21:809-814.
2.Giuriato, G., A. Pedrinolla, F. Schena, and M. Venturelli (2018). Muscle cramps: A comparison of the two-leading hypothesis. J. Electromyogr. Kinesiol. 41:89-95.
3.Maughan, R.J. (1986). Exercise-induced muscle cramps: a prospective biochemical study in marathon runners. J. Sports Sci. 4:31–34.
4.Swash, M., D. Czesnik, and M. de Carvalho (2019). Muscular cramp: causes and management. Eur. J. Neurol. 26:214-221.
5.Talbott, J.H. (1935). Heat cramps. Medicine 14:323-376.